Hordhac.
hantida guud ahaan waxaa loogala saaraa labo qaybood oo ah asaaska hantida ay shirkadu leedahay, waxaana loo isticmaala xisaabinta hantida ay shirkadu leedahay. Iyadoo lagu salaynayo dhaq-dhaqaaqooda iyo beddelka la filayo in u bedelaan hantida lacag caddaan ah muddo cayiman gudaheed. Fahmida farqiga u dhaxeeya labadaaan ayaa lag maarmaan u ah falaqaynta maaliyeed iyo go’aan qaadashada.
hadaba :
-
Waa maxay hantida go’an?
-
Waa maxay hantida hadda jirta ?
-
Iyo waa maxay farqiga u dhaxeeya labada qayb
ee hantida ?
Waa maxay Current asset ?.
hantida hadda jirtawaa hantida la filayo in lagu beddelo lacag
caddaan ah muddo sannad gudaheed. Hantidaani waxa ay nuhiim u tahay shirkada
maalkeeda iyo awooda ay shirkadu u leedahay inay bixiso waajibaadkeeda
maaliyeed hadda.
Hantida hadda
jira waxaa lagu qoraa shirkadda buugeda {balance sheet}ah, waxa ayna
dawr muhiim ah ka ciyaaran qiimaynta dhaq-dhaqaaqyada caafimaadka maaliyeed ee
shirkadda iyo awooda ay ku leedahay inay ku-gudato waajibaadkeeda waqti kooban.
Hantida hadda
jirta waxa leedahay qaybo badan oo kala duwan,
waxaana kamid noqon kara qaybahaas :
·
Lacagta
caddanka ah{cash}.
·
Xisaabadka
la heli karo{account receivable}.
·
Alaabaha
{Inventory}.
·
Kharash
horey loo bixiyey {prepaid expenses}.
·
Damaanda
suuq-geynta{marketable securities}.
·
Maalgashi
muddo dhow{short term investment}.
Fg: waxaa muhiim ah in la ogaado in qaybahan ah ay kala duwanaan karaan iyagoo ay ku
xiranyihiin heerarka xisabaadka iyo mumaarasaatka ay shirkadu raacdo iyo hadba
nooca hantida ay shirkadu ahmiyad siiso maamulideeda.
Waa maxay fixed asset ? .
hantida go'an waa hantida la taaban karo oo ay shirkadu leedahay, oo ay u adeegsato
hawlaheeda gaancsi si ay u siiso addegyada iyo alaabada macamiisheeda, ugana
caawiso kor u qaadida shirkadda dakhliga. Hantida go’an oo ay ka mid yihiin qalabyada,
warshadaha, dhulalka iyo geedaha ay shirkadu leedahay, waxaa loo
tixgaliyaa inay yihiin hantida go’an.
Hantid go’an
waxaa sidoo kale loo yaqaan hantida ma guurtada ah {non-current asset}, ama ah hantida aan la taaban karin oo aan la
iibin karin, oo ay shirkadu leedahay oo ay soo iibsatay, una isticmaasho si ay
dakhli u soo saarto ama u taageerto hawlaheeda muddo dheer. Hantidan laguma
talagalin in la iibiyo inta lagu guda jiro habka caadiga ah ee ganacsiga.
Hantida go’an waxa
ay ukala baxdaa qaybo kala duwan oo badan oo asaasi u ah maamulida hantida
go’an, waxa ayna badanaa ku xiran yihiin hadba nooca ay shirkadu tahay, iyo
hantida ay leedahay. Waxaana kamid ah :
·
Dhulalka
iyo dhismayaasha.
·
Mashiinada
iyo qalabka.
·
Hanti
caqliyeedka.
·
Xidhiidhka
macaamiisha.
·
Shatiyada
iyo franchises.
·
Hagaajinta
kirada.
Fg: Qiimaha maaliyeed ee hantida aan la taaban karin
ayaa sida caadiga ah ka muuqata xaashida dheelitirka iyada iyo qaybteeda kale,
waxaana la dhimi karaa ama lagu qaadi karaa imtixaano si loogu xisaabtamo
noloosheeda ama inta ay shirkadda yaalaan, iyo faa’idooda ama hoos u dhaca
qiimahooda waqti ka dib.
current asset vs non-current asset.
Hantida go’an iyo hantida hadda jirta haddii la isku
barbardhigo oo la is dhinac dhigo waxaa laga yaaba inay kusoo muuqato kala
duwanaansho ballaaran ah, waxayna taas saamaynaysaa heerka shaqada iyo
xisaabaadka shirkadda. Intaa kadib waxaan ku tusi doona 5 tusaale oo aad
ku gala karan karto farqiga u dhaxeeya labada qayb ee hantida, waana sidatan :
1.Liquidity{dareeraha}: waa awooda ay shirkadu u leedahay inay u badesho hantidadeeda lacag si dhakse ah iyadoo aan qiimaha hantida is bedelin.
-
Current
asset: hantida
hadda jirta badankeed waa hanti dareera
ah, taasna waxa ay fududahay shirkadu inay lacag u bedesho muddo gaaban
guadaheed.
-
Non-current
asset: hantida go’an badankeed maaha hanti dareera ah,
waxaana laga yaaba inay ku qaadato waqti
dheer si lacag loogu beddelo.
2. Waqti xaddidan{time frame} :
-
Current
asset: hantida hadda jirta waxaa u qorshaysan in la
isticmaalo ama ay shirkada ollaato muddo 1 sanno gudaheed, oo aan, wixii
muddadaas dhaafana lacag baa loo bedelaa.
-
Non-current
asset: halka hantida
go’an ay leedahay cimri dheer oo ay shirkadda oolaana karto ama la siticmaali
muddo dheer iyada oo aan laga cabsanin inay duqowdo.
3. Xaashida diwaangalinta{presentation}
:
-
cureent
asset: hantida hadda jirta marka lagu qoaryp buuga
diwaangalinta iyadaa lasoo hormariyaa, waxaana laga sooca si loo kala saaro labada
qaybood ee hantida.
-
non-current
asset: hatida go’an waxaa lagu qoraameesha ugu danbasyka ee
qaybta hantida ,iyadaa tixraac la raacinayo si ay mulkiilayashu u gartaan inay
tahay hantida go’an ee shirkadda.
4. Diirada maaraynta{management focus}:
-
current
asset: hantida hadda jirta waxa ay u baahantahay maamul
iyo a socod joogta ah maadaama a si toos ah ula xidhiido hawl-maalmeedka
shirkadda.
- non-current
asset: halka ay hantida go’an aysan baahaneen maamul soo
noqodnoqd ah, taasna waxaa u geenaya xidhiidhka ay la leedahay
istaraatijiyadaha muddada dheer.
5. Qiimaynta{evaluation}:
-
Current
asset: hantida hadda jira waxaa lagu qiimeeya qiimahooda
suuqa ee hadda ama qiimaha hoose ee saafiga ah oo la xaqiijin karo.
-
Non-current
asset: hantida go’an waxaa lagu qiimeeya oo qiimaheeda lagu
ogaada waa qiimaha tariikhiga ah taas oo noqon karta qiimo jaban ama dhimis
uruursan.
Kuwaas oo ah 5 tusaale ayaa caan u ah farqiga u
dhaxeeya labada qaybood ee hantida.Waxaana muhiim ah in la ogaado in kala
soocida hantida sida kor kuxusan oo kale ay kala duwanaan karaan iyadoo ku
xiran qaabka xisaabainta iyo warshadaha ay shirkadu leedahay. Sidaas darteed
had iyo jeer waxaa haboon ah in a tixraaco heerarka xisaabinta gaarka ah iyo
tilmaamaha lagu dabaqi karo ururka ama shirkadda.
Dulmar.
Gabagadii maqaalkeena haddii aan inyar oo delmar ah
samayno, hsntida hadda jirta iyo hantida go’an waa labada qaybood oo hantida ah
oo ay ganacsiyadu isticmaalaan inay ku qoraan mawqifyadooda maaliyeed.
Hantida hadda jirta waa
kuwa la filayo in loo beddelo lacag caddaa ah muddo hal sanno gudaheed, hantidaas
caadi ahaan waa hanti {liquid} ah, waxaana tusaale ay leedahay ugu caansan waa cash.
Hantida go’an waa hantida la filayo in la siticmaalo ama
ollaato shirkadda sannadooyin ama muddo dheer, iyadoo oo aan duqoowin ama
qiimaheeda suuqa hoos u dhacayn, waxaana tusaalayaasheeda ugu caansan warshada.
Farqiga u dhaxeeya
hantida hadda jirta iyo hantida go’an ayaa muhiim u ah ujeedooyinka warbixinta
maaliyeed, maadaama ay siinayso aragti
ku saabsan hantida shirkadda iyo istaratijiyada maalgashiga mustaqbalka fog. Waxaana
muhiim ah in la ogaado in kala soocida labada hanti ay kala duwanaan karto
iyadoo ku xiran qaabka xisaabinta iyo warshadaha.
Sidaas darteed waxaa had iyo jeer haboon in la
tixraaco heerarka xisaabinta gaarka ah iyo tilmaamaha lagu dabaqi karo uruka
ama shirkadda.
............ MAHADSANID
Comments